Met dank aan Kees Kant.
De in Sinterklaastenue gestoken Kees Kant en wethouder Margreet van Gastel onthulden op 21 november 2012 de terugkeer van de Bacchante.
© Fotograaf Harry van Bemmel, 2012. CC-BY-NC-ND-4.0 licentie (alle rechten voorbehouden).
De Bacchante, van Musislaantje naar Velperplein
Het beeld De Bacchante is tussen 1710 en 1713 gemaakt door de vermaarde beeldhouwer Ignatius van Logteren (1685-1732). Als onderdeel van een groep van acht beelden, met klassiek-mythologische voorstellingen, stond het kunstwerk vanaf 1856 aan het zogenaamde Musislaantje achter het Musis Sacrum.
In de oorlog werden alle beelden van Van Logteren zwaar beschadigd. Vijf beelden keerden, gerestaureerd en wel, redelijk snel weer terug. ‘De Bacchante’ bleef spoorloos totdat Kees Kant in 2012 het beeld in desolate staat terugvond in het atelier van restaurateur Ton Mooy. Die knapte de Bacchante weer helemaal op en in 2012 stond de door de wijngod Bacchus bezielde vrouw met druiventrossen weer terug op de singels. Ze staat nu niet achter, maar voor het Musis Sacrum in het plantsoentje op het Velperplein ter hoogte van de Van Muijlwijkstraat
De Bacchante voor de oorlog
De Bacchante stond tot het einde van de Tweede Wereldoorlog achter het Musis Sacrum bij de kleine muziektent bij het Musislaantje op de hoek Velperbuitensingel-Spijkerstraat. De meer bekende muziektent ‘De Bloempot’ stond midden op het Velperplein voor het muziekgebouw.
© Auteursrechthebbende onbekend.
In geel de muziektent aan het Musislaantje waar de Bacchante en de Bacchus stonden.
In rood de muziektent op het Velperplein (‘De Bloempot’).
© Gelders Archief: 1583-18067, fotograaf Luchtmacht, fotocollectie voormalig Gemeentearchief Arnhem 2. Public Domain Mark 1.0 licentie (auteursrechtenvrij).
De Bacchante direct na de oorlog
Het standbeeld overleefde de oorlogsverwoestingen, maar was ernstig beschadigd. Het werd als niet te herstellen beoordeeld, maar werd toch gerestaureerd.
De beschadigde Bacchante in 1945. Op de achtergrond is een deel van de zuidzijde van Musis Sacrum te zien.
© Gelders Archief: 1523-90-0085, fotograaf onbekend, Fotoalbum Oorlogsverwoestingen. Public Domain Mark 1.0 licentie (auteursrechtenvrij).
Gerestaureerd op Zypendaal
Na het herstel van de oorlogsschade stonden vijf beelden van Van Logteren, waaronder de Bacchante, tientallen jaren in park Zypendaal. Rond 1990 vielen ze ten prooi aan vandalisme en moesten ze opnieuw gerestaureerd worden.
Links achter het gebladerte zijn nog juist de contouren van de Bacchante te zien.
© Gelders Archief: 1524-12025, fotograaf onbekend, Diacollectie Gemeente Arnhem. Public Domain Mark 1.0 licentie (auteursrechtenvrij).
Van Logteren-onderzoeker drs. Pieter M. Fischer (1921-2002) trof tijdens een wandeling in Zypendaal tot zijn verassing de beelden aan van wie niemand wist dat ze van Ignatius van Logteren waren. Hij fotografeerde alle beelden.
© Foto van drs. Pieter M. Fischer. Archief Historisch Genootschap Niftarlake, Dossier Fischer. Gefotografeerd door Kees Kant. CC-BY-4.0 licentie (alle rechten voorbehouden).
Problematische restauratie en communicatie
De Bacchante werd, na de beschadigingen in het park Zypendaal, overgebracht naar de werkplaats van het bedrijf Grillo in Arnhem. Dat gebeurde samen met drie andere beschadigde beelden. Daaronder waren Pluto en Juno van Van Logteren en van een onbekende kunstenaar het beeld Leda. De Bacchante werd gedeeltelijk gerestaureerd. Het hoofd werd er weer op geplaatst en een beschadiging aan de neus hersteld.
Verder durfde of kon men niet gaan. Via de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is daarop restaurateur Ton Mooy in Amersfoort ingeschakeld. Door communicatieproblemen en grote drukte bij Mooy raakte de Bacchante er in de vergetelheid. De andere beelden, behalve de Bacchante, werden na restauratie teruggebracht naar Arnhem.
De Bacchante bleef jarenlang in een hoekje van het restauratieatelier staan, totdat Kees Kant hem daar in 2012 terugvond.
Het beeld van de Bacchante zoals het in de werkplaats van restaurateur Ton Mooy werd aangetroffen.
© Foto van Kees Kant, 2012. CC-BY-4.0 licentie (alle rechten voorbehouden).
De sokkel van de Bacchante zoals het in de werkplaats van restaurateur Ton Mooy werd aangetroffen.
© Foto van Kees Kant, 2012. CC-BY-4.0 licentie (alle rechten voorbehouden).
Inleiding: de achttiende-eeuwse beelden van Van Logteren
Juno
Neptunus
Roof van Persephone